150 santimetre ?apıyla T?rkiye'nin en b?y?k teleskobunun yer aldı?Ÿı Saklıkent'teki g?zlemevinde g?rev yapan uzmanlar, ?alı?Ÿmalarını gece y?r?t?yor. G?zlemevi yerle?Ÿkesi i?inde yer alan 150, 100, 60 ve 45 santimetre ?aplarındaki 4 teleskop aracılı?Ÿıyla g?k cisimlerini ve foton ı?Ÿınlarını inceleyen bilim adamları, elde ettikleri verilerle ulusal ve uluslararası ?e?Ÿitli bilimsel ?alı?Ÿmalara da imza atıyorlar.

T?BİTAK tarafından projelerine onay verilen uzmanlardan Ortado?Ÿu Teknik ?niversitesi (ODT?) Fizik B?l?m?'nden Yrd. Do?. Dr. Sinan Kaan Yerli, AA muhabirine yaptı?Ÿı a?ıklamada, g?zlemevinde g?n?n yorucu fakat keyifli ge?ti?Ÿini belirterek, buradaki hayatlarının klasik bilim ya?Ÿantısına benzemedi?Ÿini ve gece boyunca ?alı?Ÿtıklarını anlattı.

Sıradan bir g?zlem g?n?n?n sabahında, g?nl?k ?alı?Ÿmalarına ili?Ÿkin hazırlıkların yapıldı?Ÿını ve kullanılacak ekipmanların kontrol edildi?Ÿini belirten Yerli, hangi yıldızların nasıl g?zlenece?Ÿi ve hangi testlerin yapılaca?Ÿına dair hesaplamaların ele alındı?Ÿını kaydetti.

Yıllar ?nce bilim adamlarının teleskobun yanında g?zlem yaptıklarını anımsatan artık teleskopların ayrı bir b?l?mde yer aldı?Ÿını, kendilerinin ise bilgisayar ba?Ÿında gelen verileri de?Ÿerlendirdiklerini belirten Yerli, ''Teleskopları bilgisayarlar yardımıyla y?netiyoruz. ?zerine takılı ara?ları ?alı?Ÿtırıp, onlardan veri alıp saklayabiliyoruz'' dedi.

Yaz aylarında g?nde yakla?Ÿık 10 saatlik g?zlem s?releri oldu?Ÿunu ifade eden Yerli, bu s?re boyunca g?k nesnelerinden gelen fotonları tek tek kontrol ettiklerini, sabahları da alınan g?r?nt?lerin do?Ÿrulu?Ÿunu denetleyerek, o g?nk? i?Ÿlerini tamamladıklarını aktardı.

Yerli, ''Sabah insanların yeni uyanmaya ba?Ÿladı?Ÿı saatlerde bizler uykuya yeni vakit bulmu?Ÿ oluyoruz. ?ok fazla uykuya da vakit ayırmadan ?o?Ÿu zaman ?? ya da d?rt saatlik bir uykunun ardından g?ne tekrar ba?Ÿlıyoruz'' diye konu?Ÿtu.

''I?žIKLAR G?KY?Z?M?Z? KİRLETİYOR''

Zaman zaman gerekli izinleri alarak T?BİTAK Ulusal G?zlemevi'ni gezmek i?in gelenlerin ilk olarak g?ky?z?n?n siyah rengini ve beraberinde bir?ok yıldızı fark ettiklerini s?yleyen Yrd. Do?. Dr. Yerli, ?Ÿunları kaydetti:

''?žehirlerdeki t?m ı?Ÿıklar o do?Ÿallı?Ÿı kirletiyor. Nasıl havamız ve suyumuz kirleniyorsa, ı?Ÿık kirlili?Ÿi dedi?Ÿimiz bir kavram daha var ve g?ky?z?m?z? de kirletiyorlar. I?Ÿı?Ÿı a?ık bırakanlar, yukarıya do?Ÿru aydınlatılan binalar, lazer ?Ÿovları insanların g?ky?z?n? g?rme ve tanıma ?Ÿansını yok ediyor. Bir ı?Ÿı?Ÿı a?ık bırakıyorsanız ya da hi? ?nemsemeden kullanabiliyorsanız, bu ı?Ÿık kirlili?Ÿi demektir. İnsanın ya?Ÿadı?Ÿı b?lgenin s?rekli aydınlık olması, onun geli?Ÿimi i?in negatif bir etkidir. Bir di?Ÿer konu da bilimsel olarak bizleri etkiliyor. Kemer'de diskoda insanlar e?Ÿleniyorlar ama e?Ÿlenirken bizim alaca?Ÿımız veriyi kalitesizle?Ÿtiriyorlar. O insanlar her zaman e?Ÿlenebilirler ancak biz aynı veriyi aynı kaliteyle bir daha alamayız. Yapmaları gereken sadece ı?Ÿıklarını yukarıya de?Ÿil, a?Ÿa?Ÿıya ?evirerek e?Ÿlenmek. Belediyeler, yol kenarlarını ı?Ÿıklandırırken a?Ÿa?Ÿıya do?Ÿru e?Ÿsin, daha d??Ÿ?k g??te lambalar kullansınlar.''

Aydınlatma ı?Ÿıkları dı?Ÿında b?lgedeki mermer ocaklarının da kendileri i?in ciddi bir sorun olu?Ÿturmaya ba?Ÿladı?Ÿını belirten Yerli, 24 saat ?alı?Ÿan ocaklardan ?ıkan tozun, aldıkları verinin kalitesini d??Ÿ?rd??Ÿ?n? ve kendilerini ?alı?Ÿamaz hale getirdi?Ÿini s?yledi.

''İNTERNET ORTAMINDA DOLA?žAN İDDİALAR''

Yrd. Do?. Dr. Yerli, vatanda?Ÿlardan gelen soruları da yanıtladıklarını ancak bazen kendilerine ''olduk?a garip sorular'' gelebildi?Ÿini ifade ederek, bunun temelinde de bilinmeyene olan merakın yattı?Ÿını vurguladı.

?zellikle internet ortamındaki ?e?Ÿitli iddialar kar?Ÿısında sorulara muhatap olduklarını anlatan Yerli, ''Mesela (Mars, Ay kadar b?y?yecek) diyorlar. Bu ?nl? bir yanlı?Ÿ bilgilendirmedir. B?yle bir ?Ÿey olamaz ama internette bu haber dola?Ÿtı?Ÿı zaman telefonlar kilitleniyor. İnsanlar Mars'ı g?rmek istiyor. (Ne zaman Mars'ı g?stereceksiniz?) demeye ba?Ÿlıyorlar. G?ne?Ÿte bir patlama oluyor. Bu kez de insanlar (Ne zaman deprem olacak?) diye telefonları kilitliyorlar.''

Yerli, insanlara, evrenin ne kadar b?y?k oldu?Ÿunu, ?l?eklerin ne kadar farklı oldu?Ÿunu anlatabilmek i?in ?ok ?aba sarf ettiklerini ancak kar?Ÿı taraftan aynı ?abayı g?remediklerini de s?zlerine ekliyor.