Afrika Uyku Hastalığı (Afrika tripanosomiyazı) Nedir, Belirtileri, Tedavisi?

SAĞLIK │ A^- | A⁺   17.12.2020 13.47

Afrika Uyku Hastalığı (Afrika tripanosomiyazı) Nedir, Belirtileri, Tedavisi?

Uyku hastalığı olarak da bilinen Afrika tripanosomiyazı tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen bir enfeksiyon hastalığıdır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 50 milyon insan bu hastalık açısından risk altındadır. Yılda 66. 000 kişi bu hastalıktan ölmektedir. 1850'lerden bu yana milyonlarca kişinin ölümüne yol açmıştır.

Afrika'nın doğusunda görülen şekli Doğu Afrika uyku hastalığıdır. Özellikle Uganda, Tanzanya, Kenya, Etiyopya gibi ülkelerde yaygındır. Trypanosoma B. rhodesiense türü parazitlerle oluşur.

Afrika'nın batısında görülen uyku hastalığı da Batı Afrika uyku hastalığı olarak adlandırılır. Trypanosoma b gambiense türü parazitlerle meydana gelen bu hastalık özellikle Sudan, Angola gibi ülkelerde yaygındır. Her iki hastalıkta da paraziti hastadan sağlam insanlara bulaştıran çeçe sinekleridir.

Belirtileri?
Hastalığın ilk belirtileri sineğin ısırdığı yerde 1-2 hafta içinde oluşan sert, ağrılı ve kırmızı renkte yaralardır. O bölgeye yakın lenf bezlerinde şişme görülür.

Hastalık ilerlediğine parazit kan yolu ile beyne ulaşır ve bu bölgede iltihaplanmaya yol açar. Bu durumda kişide uykuya eğilim, felç, yürüyeme ve konuşmada bozukluk, bayılma, kişilik değişikliği gibi belirtiler görülür. Halsizlik, yorgunluk ve düzensiz ateş yükselmeleri hastalığa eşlik eder. Nefes darlığı, kalpte aritmi ve yetersizlik, ishal, dalakta büyüme, adet düzensizliği de diğer bulguları oluşturmaktadır.

Tanı:
Kan, lenf bezinden veya beyin omurilik sıvısından alınan örneklerin boyanması ile parazitin gösterilmesi gerekmektedir. Bunun dışında hasta insanın serumunda parazite karşı oluşmuş antikorlar da kan testleri ile saptanabilir.

Tedavi:
Tedavide ağızda alınan ve damardan verilen antiparaziter ilaçlar kullanılmaktadır. Hastalığın ilk dönemlerinde tedavi daha başarılıdır. Ancak beynin hasar gördüğü durumlarda ve tedavi olmayanlarda ölüm oranı yüksektir.

Komplikasyonlar:
Beyin iltihabı, nörolojik ve hormonal bozukluklar, akciğer ödemi, kalp yetmezliğine yol açabilmektedir.

Korunma:
Çeçe sineklerinin üreme alanlarını kontrol altına alabilmek için çalılıkların temizlenmesi, uçaklarla o bölgelerin böcek ilaçları ile ilaçlanması temel amaçtır. O bölgeye yolculuk yapılacaksa koruyucu ve açık renkli elbiseleri tercih edilmelidir. Uyurken cibinlik veya benzeri yatak koruyucularının kullanması önemlidir. O bölgede bulunan nehir kıyıları ve çalılıklardan uzak durulmalıdır. Sinek öldürücü ilaç ve kremler yararlı olabilir.

Çeçe Sineği Nedir?
Çeçe sineği ilk bakışta karasineğe benzeyen, küçük ama çok zararlı bir sinek. Uyku hastalığını bulaştırmasıyla bilinen bu kan emici sineğin, Glossina cinsini oluşturan yaklaşık 21 türü vardır. Türlerin çoğu Afrika’da, Sahra Çölü’nün güneyinde yaşar ve uyku hastalığını yapar.

KAYNAK : Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi,Cilt 2,sayfa 2526-2532,Topçu Wilke A, Söyletir G,Doğanay M