Haşhaş (Papaver Somniferum)'ın Tıbbi Etkileri

Haşhaş (Papaver Somniferum)'ın Tıbbi Etkileri
ŞİFALI BİTKİLER A- | A+   22.02.2021 19.51
Qavun

Haşhaş (Papaver Somniferum)'ın Tıbbi Etkileri

Haşhaş Kullanılışı: 

Haşhaşın başı, yaprakları, tohumu, tohumundan elde edilen yağ ve haşhaş başından elde edilen afyon değişik şekillerde ve değişik amaçlar için kullanılır. Şimdi bunları teker teker ele almak istiyoruz.


  1. Haşhaş Başı: 4-5 cm çapında, küre veya fıçı biçiminde soluk sarı renkli, hafif, iç bölmelerinde çok sayıda tohum ihtiva eden bir kapsüldür.  Henüz tamamen olgunlaşmadan toplanır, içindeki tohumlar çıkarılır ve hafif sıcaklıkta kurutulur. Daha sonra kurutulmuş haşhaş başları suyla kaynatılarak ilaç haline getirilir.  Bu ilacın hafif ağrı kesici ve uyutucu etkisi vardır. Bu nedenle gargara olarak diş ağrılarına, içilerek vücudun çeşitli yerlerindeki hafif ağrılara ve küçük çocuklara uyutucu olarak kullanılabilmektedir. Ancak içilme suretiyle kullanım bilhassa küçük çocuklarda ölümle sonuçlanabilen zehirlenmelere yol açabileceğinden, tehlikelidir.  Eskiden İstanbul baharatçılarında çocuk macunu denilen afyon içeren bir macun satılırdı. Bu da zehirlenmelere sebep olabileceğinden günümüzde satışı yasaktır.

  2. Haşhaş Yaprağı: Haşhaş bitkisinin kurutulmuş yapraklarıdır. Bilhassa haricen merhem şeklinde ağrı kesici olarak kullanılmak üzere hazırlanır.

  3. Haşhaş Tohumu: Afyon elde edildikten sonra tohumlar olgunlaşıncaya kadar tarla kendi haline bırakılır. Haşhaş başı sallanmaya başladığı ve içindeki tohumların sesi duyulur hale geldiği zaman toplanır. Buna kelle kırımı denir.Toplanan haşhaş başlarından tohumları ayrılır. Haşhaş tohumları yağ elde etmek için veya bazı çörek ve ekmek çeşitlerine lezzet vermek amacıyla tüketilir.

  4. Haşhaş Yağı: Haşhaş tohumlarının soğukta sıkılması ile elde edilen bir yağdır. Haşhaş yağı besin olarak kullanılır. Çünkü afyon içermemektedir. Özellikle Orta Anadolu'da haşhaşlı bükme, haşhaş ekmeği, haşhaş helvası, haşhaşlı pide gibi yiyecekler haşhaş yağı ve tohumu kullanarak imal edilmektedir.

  5. Afyon: Haşhaş yetiştirilmesinin temel amacı bitkiden afyon ve ondan da çeşitli tıbbi etkileri olan maddeler elde etmektir. Afyon sakızı için tam olarak olgunlaşmadan, taze iken -ki bu genellikle Haziran ayı içinde olur- haşhaş başının kapsülü özel bir bıçakla çizilerek oldukça yoğun afyon sütünün dışarı çıkması sağlanır. Daha sonra bu süt koyulaşıp esmerleşerek afyon sakızı adını alır. Afyon sakızı yine özel bir bıçakla sıyrılarak toplanır ve ıslak elle yoğrularak yumru haline getirilir. Afyon sakızının toplanması için en ideal şartlar sabah çiğ kalktıktan sonra ve yağmursuz havadır. Elde edilen afyon sakızı yumruları içerdiği morfin miktarına göre sınıflandırılır. Bu sebeple sakızı haşhaş başından ayırırken bitkiyi de kesmeyip sadece sakızı almak çok önemli ve ustalık isteyen bir iştir.

  6.  

Haşhaş (Papaver Somniferum)'ın Tıbbi Etkileri

Afyonun aktivitesi içerdiği morfin miktarına bağlı olup, bu miktara göre tıbbi etkilerini değişik derecelerde gösterir.


  1. Ağrı Kesici Etki: Yukarı da belirttiğimiz gibi morfin bilinen en güçlü ağrı kesicidir. Bu etkisini, sinir sisteminde karışık mekanizmaları etkileyip, ağrı algı eşiğini arttırarak ve ağrıya karşı vücudun reaksiyonunu ortadan kaldırarak gösterir. Ağrının verdiği sıkıntıyı yok eder. Kişi ilaç verildikten sonra ağrıyı duysa bile, kendini rahat ve huzur içinde hisseder.

  2. Keyif verici etki: Morfin kişide endişe, üzüntü ve ruh gerginliği ortadan kaldırarak keyif verir. Bu etki normalde maddeyi alanların %10'unda görüldüğü halde, alışkın olanlarda bu oran %80'lere varır. Madde alımından sonra, ilk olarak balayı devresi diye adlandırılan ferahlık ve aşırı sevinç olan, keyif ve heyecan gibi duyguların hakim olduğu bir dönem görülür. Sonra bu etki giderek azalır.

  3. Uyutucu Etki: Somniferum latince uyku verici anlamına gelmektedir. Morfin düşük dozlarda insanlardaki istemli hareketleri azaltır, uyuşukluk ve uyku yapar. Kişi uyanık olduğu sürece hareketleri ve davranışları normal değildir. Dikkatini bir noktada toplayamaz. Birkaç dakika kendi halinde bırakılırsa uykuya dalar ve kişinin uyandırılması kolaydır. Bol bol rüya görülen bir uykudur. Yüksek doz morfin ise deliksiz bir uyku oluşturur. Morfin uykusundan uyanan kimse canlıdır ve bulantı ile boğaz kuruluğu dışında rahatsızlık duymaz. Bazen başağrısı da yapabilir.  Uyutucu etkisi sebebiyle İngiltere'de Viktorya döneminde çok meşhur olan afyon, birçok sanatçı ve yazar tarafından bu amaçla yaygın olarak, sigara gibi içmek suretiyle kullanılmıştır.

  4. Solunum Yavaşlaması: Afyon beyinde solunumu uyaran merkezleri baskılayarak nefes alıp vermeyi azaltır ve yüzeyleştirir. Yüksek dozlarda solunum düzensizleşir, daha da yükselirse tamamen durarak kişinin ölümüne sebep olur. Nefes zorluğu çeken hastalarda bu hissi ortadan kaldırır.

  5. Tansiyon Düşmesi: Santral sinir sistemine etki ile tansiyon düşer. Kalp atışları da yavaşlar.

  6. Kabızlık : Bağırsaklardaki hormon sistemine etki ile bağırsak hareketlerini yavaşlatır.

  7. Uyuşturucu Etki: %90 oranında zihin bulanıklığı gelişir. Mantıklı karar verme, belirli bir fikre konsantrasyon yeteneği azalır. Hareketlerde azalma, isteksizlik ve çevreye ilgisizlik olur. Cinsel istek ve gücü azaltır.

  8. Bulantı Kusma: Bu etki beyindeki merkezler yolu ile ortaya çıkar.

  9. Öksürük Kesici Etki: Afyon alkaloidlerinden özellikle kodein öksürük refleksini azaltarak, öksürüğü keser.

  10. Bağımlılık: Afyon en kolay ve en kuvvetli bağımlılık yapan uyuşturucu maddedir. Bu durum ilacın sürekli alınmasını gerektiren ve yokluğunda fiziki ve ruhi bozukluklar görülmesiyle karakterize bir haldir. Ayrıca morfin kullanıldıkça aynı etkiyi elde edebilmek için dozun arttırılmasına gerek vardır. Normal insanda ölüme sebep olabilecek olar morfin dozu, ilaca alışkın kimseler tarafından rahatça kullanılabilir.

  11.  

İlaç kullanılırken kandaki morfin miktarı biraz azalınca gerginlik ve nahoş bir duygu ortaya çıkar. İlaç alınınca meydana gelen rahatlama ile alışkanlık pekiştirilmiş olur. Bağımlılık geliştikten sonra ise ilaç alınmazsa kısa sürede gerginlik, huzursuzluk, sıkıntı ile başlayan şikayetler uykusuzluk, terleme, burun akıntısı, göz sulanması, esneme, titreme, kılların dikleşmesi ile devam eder. Daha sonra kaslarda seğirmeler, karında kramplar, kusma, ishal, iştah kaybı, sinirlilik görülür. Bu durum 7-8 gün sürer.

Devamlı afyon kullananlarda madde gittikçe artan bir şekilde organik bozukluklara yol açar. Çalışmada zorlanma, randıman azalması, zayıflama, afyon dışında herşeye ilgisizlik, unutkanlık, zeka zayıflaması iştahsızlık en bilinen negatif etkilerdir. Ayrıca morfin veya eroini damara enjeksiyon yolu ile kullananlarda AIDS, hepatit B, sıtma gibi mikrobik hastalıkların bulaşması, kol ve bacak damarlarında tıkanmalar, deride yaralar görülmesi sıktır. Afyonkeşlerin çoğunda bağımlılık, ruhi hastalık veya bunalım ile neticelenir.

 

Son Güncelleme: 22.02.2021 19:51
Haşhaşın kullanılışı  Haşhaşın tıbbi etkileri  Afyon  Şifalı bitkiler   
Qavun

YORUMLAR

booked.net